آشنایی با رشته حقوق

 

مقدمه

تمام روابط اجتماعی که آثار حقوقی از آن ایجاد می شود، موضوع علم حقوق قرار می گیرد. این روابط می تواند مربوطه به روابط دولت و مردم باشد که به حقوق عمومی معروف است و یا شامل روابط خصوصی مردم گردد که حقوق خصوصی نامیده می شود. به عبارت دیگر

آشنایی با رشته حقوق

 

مقدمه

تمام روابط اجتماعی که آثار حقوقی از آن ایجاد می شود، موضوع علم حقوق قرار می گیرد. این روابط می تواند مربوطه به روابط دولت و مردم باشد که به حقوق عمومی معروف است و یا شامل روابط خصوصی مردم گردد که حقوق خصوصی نامیده می شود. به عبارت دیگر حقوق عمومی شامل حقوق قوای سه گانه کشور، حاکمیت و آنچه مربوط به اداره کشور است، می شود و حقوق خصوصی به روابط بین خود مردم می پردازد که مهم ترین آنها روابط تجاری است که عامل ایجاد رشته حقوق تجارت شده است و یا مسائل مربوط به حقوق مدنی است که از آن جمله می توان به اموال، مالکیت، قراردادها، مسوولیت هایی که اشخاص در خطاهایی که مرتکب می شوند برایشان به وجود می آید مثل مسوولیت ناشی از حوادث، قواعد مربوط به ارث، وصیت، ولادت، اقامتگاه اشخاص و ده ها مورد دیگر اشاره کرد.

همچنین شاخه ای از حقوق به روابط بین المللی می پردازد که خود به دو بخش حقوق روابط بین الملل عمومی و خصوصی تقسیم می شود که حقوق روابط بین الملل عمومی به روابط بین دولتها و سازمانهای بین المللی می پردازد.

تعریف

رشته حقوق یکی از محبوب ترین رشته‏ های داوطلبان گروه علوم انسانی است . دامنه گرایش‏های رشته حقوق گسترده و در کلیه روابط زندگی امروز قابل ملاحظه است .  این روابط می‏تواند مربوط به روابط دولت و مردم باشدکه به حقوق عمومی معروف است و یا  روابط خصوصی مردم را در برمی‏گیرد که حقوق خصوصی نامیده می‏شود . حقوق عمومی شامل حقوق قوای سه‏گانه کشور، حاکمیت و آنچه که مربوط به اداه کشور است ، می‏شود و حقوق خصوصی به روابط بین خود مردم می‏پردازد که مهمترین آنها روابط تجاری است که عامل ایجاد رشته حقوق تجارت شده است و یا مسائل مربوط به حقوق مدنی است که از آن جمله می‏توان به اموال ، مالکیت ، قراردادها، مسؤولیت‏هایی که اشخاص در خطاهایی که مرتکب می‏شوند برایشان به وجود می‏آید مثل مسؤولیت ناشی از حوادث ، قواعد مربوط به ارث ، وصیت ، ولادت ، اقامتگاه اشخاص و دهها مورد دیگر اشاره کرد . همچنین شاخه ای از حقوق به روابط بین المللی می‏پردازد که خود به دو بخش حقوق روابط بین الملل عمومی و خصوصی تقسیم می‏شود که حقوق روابط بین الملل عمومی به روابط بین دولتها و سازمانهای بین‏المللی می‏پردازد.

دانش آموختگان این رشته باید از جسارت ، قدرت استدلال ، خلاقیت ذهنی و فن بیان خوب کافی برخوردار باشند. علم حقوق  با جامعه شناسی ، روانشنانسی و علوم فلسفی آمیخته است و یک حقوقدان مطلع باید از این علوم آگاهی‏کافی داشته باشد.

 همچنین یک دانشجوی حقوق برای این که در رشته خود موفق گردد لازم است که به زبان و ادبیات فارسی مسلط باشد ، چون منطق حقوق در ضمن این که شباهت‏های زیادی به منطق ریاضی دارد ، یک منطق اقناعی و خطایی است . یعنی یک حقوقدان باید بتواند کسانی را که مورد خطاب اوقرار می‏گیرند و یا دادگاهی را که مأمور رسیدگی به دعوا است ، با زبان سلیس و بلیغ قانع کند ، در نتیجه باید به زبان و ادبیات مسلط باشد . در ضمن باید اطلاعاتی از ریاضیات داشته باشد، همچنین دانشجویان حقوق با مفاهیم اساسی فقه و اصول در اسلام ، جامعه‏شناسی ، روان‏شناسی ، امور مالی و پزشکی قانونی و … آشنا می‏شوند.

کاربرد

در واقع کاربرد حقوق در اجتماع بسیار گسترده است و در همه شئون زندگی تاثیر  می گذارد. در ذیل مواردی را یادآور می شویم :

اولین کاربرد علم حقوق ، مثل هر علم دیگری در تحقیق و آموزش است. تحقیق در مورد تجزیه و تحلیل مواد قانونی و نظریه های مکاتب مختلف ازفواید علم حقوق است. در این راستا منابع حقوق از   قانون و عرف و رویه قضائی شناسایی می شود و مختصات هر کدام بیان می گردد و آنچه از مذهب و اخلاق به صورت حقوق درآمده مشخص می گردد.

کاربرد دیگر علم حقوق در قانونگذاری است. در دنیای امروز ، در اغلب کشورها یک یا دو مجلس قانونگذاری وجود دارد. این مجالس از نمایندگان مردم آن کشورها تشکیل  شده اند و وظیفه آنها وضع قانون می باشد. قانونگذاران باید ؛ از علم حقوق بهره جسته ، نیازهای جامعه را در نظر داشته باشند ، قوانین سایر کشورها را مطالعه ، و برای به کارگیری قانون صحیح و مناسب با وضع کشور اقدام نمایند. با توجه به اینکه حقوق در بین ملتها شکل می گیرد و روابط اجتماعی افراد  با مقتضیات زمان و وضع محیط و نیازهای اقتصادی و فرهنگی در حال تغییر است ، بنابراین حقوق هم با توجه به وضع متفاوت ملتها فرق می کند. به عبارتی قانونگذار ؛ اخلاق ، مذهب ، وضع اقتصادی ، موقعیت جغرافیایی ، سوابق تاریخی ، درجه پیشرفت علمی ، روابط کارگری ، درصد باسوادان و همه عوامل موثر اجتماعی را با تجزیه و تحلیل دقیق ، مبنای کار خود قرار می دهد. به بیان دیگر نباید تحت تاثیر جو سازیهای لحظه ای قرار گیرد.   

 کاربرد دیگر علم حقوق در دادرسی است. بسیار از مردم در هر طبقه به اشکال مختلف با قوه قضائیه سر و کار دارند و به نوعی ، نظر قضات در احکام و قرارها و روابط افراد تاثیر می گذارد. به عبارتی قضات چه در دادسرا و چه در دادگاه باید از این علم بهره بگیرند. وکلای دادگستری نیز باید کاملاً به علم حقوق مسلط باشند و بتوانند آن را تفسیر کنند و در جهت نفع عموم به کار اندازند و راه حل قانونی را در هر پرونده به کار گیرند. (برگرفته از مبنای و کلیات علم حقوق )                           پس   به طور کلی نمی توان کاربرد و فواید علم حقوق را در زندگی بشر نادیده گرفت و آن را بی اهمیت انگاشت. زیرا حقوق برای ایجاد و تحقق عدالت ، نظم ، صلح و مهر و دوستی در جامعه بشری لازم و ضروری است و حقوق به عنوان شالوده قانون اساسی در جهان هستی می باشد. (برگرفته از کتاب نگرشی تاریخی به فلسفه حقوق) حال با توجه به مطالب فوق آیا نقش حقوق تنها نگاهداری اجتماع و تضمین بقای حکومت است یا باید بر پایه عدالت و انصاف باشد ، و برای هر کس حق و تکلیفی را بشناسد که شایسته و سزاوار اوست ؟ (برگرفته از کتاب مقدمه علم حقوق)

رشته حقوق در ایران

اولین مدرسه عالی حقوق در دوران مظفرالدین شاه قاجار تاسیس شد. در آن زمان برخی از فارغ التحصیلان رشته حقوق که در روسیه این رشته را فرا گرفته بودند با مشاهده وضعیت اسفناک آموزش و وضعیت سیاسی آن دوره تصمیم به تاسیس این مدرسه کردند.

سپس در اسفند 1312شمسی ، پا پیوست مدرسه عالی تجارت به مدرسه عالی حقوق و علوم سیاسی ، رسما دانشکده حقوق گشایش مییابد. ریاست دانشکده به عهده میرزا علی اکبر خان دهخدا و معاونت آن به عهده دکتر شایگان بوده است . در سال 1313 همزمان با تصویب قانون تاسیس دانشگاه تهران ، دانشکده حقوق یکی از شعبههای دانشگاه تهران تعیین میگردد . سپس در سال 1318 با گشایش بنگاه روزنامه نگاری در دانشکده و انتقال بخش منقول از دانشکده معقول و منقول به دانشکده حقوق ، تقریبا به صورت امروزی ، در محل فعلی ، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران ، تثبیت میگردد . در سال 1320 ریاست دانشکده به عهده آقای سید مصطفی عدل واگذار شد . در سال بعد ، مقدمات نخستین دوره دکترای حقوق فراهم گردید .

تا سال 1340شمسی ، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران ، تنها دانشکده حقوق در ایران محسوب میشده است . در سال 1345 با تشکیل دانشگاه ملی ایران ( شهید بهشتی ) توسط پروفسور علی شیخ الاسلام ، دانشکده حقوق دانشگاه ملی ایران نیز به عنوان دومین دانشکده حقوق تشکیل گردید . در سال 1346 دوره فوق لیسانس حقوق جزا نیز راه اندازی گردید .